Trafik kazaları, yalnızca can güvenliğini değil, malvarlığını da tehdit eden önemli olaylardır. Bir kaza sonucunda araç, eşya veya ticari gelirlerde meydana gelen maddi kayıplar, hukuki yollarla tazmin edilebilmektedir. Bu tazminat taleplerinin hukuki temeli, Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinde düzenlenen haksız fiil sorumluluğuna dayanmaktadır.

Araç sahibi veya işletenin sorumluluğu ise çoğu durumda kusursuz sorumluluk esasına göre değerlendirilir. Kazaya karışan tarafların yükümlülükleri, Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle belirlenmiştir.

1. Hasar Bedeli

Trafik kazası sonucunda araçta, cep telefonunda, binada veya başka herhangi bir eşyada meydana gelen fiziksel zararlar, hasar bedeli kapsamında tazmin edilebilir. Bu zararlar genellikle:

• Onarım masrafları,
• Parça değişimi giderleri,
• Yedek parça farkları,
• Yan giderler (çekici, otopark vs.)

şeklinde detaylandırılır.

Kaza sonucunda aracın tamirinin ekonomik olmayacağı değerlendirildiğinde araç “pert” sayılır ve bu durumda tazminat, aracın piyasa rayiç değeri üzerinden hesaplanır. Uygulamada sıkça karşılaşılan sorunlardan biri de bu değerin gerçeği yansıtmaması nedeniyle doğan mağduriyetlerdir.

2. Araç Değer Kaybı

Bir aracın kazaya karıştıktan sonra tamir edilmesi, her ne kadar görünürde sorunları ortadan kaldırsa da, ikinci el piyasa değeri genellikle düşmektedir. Bu fark, araç değer kaybı olarak adlandırılır.

Değer kaybı talepleri, genellikle kazaya sebep olan tarafın Zorunlu Trafik Sigortası kapsamında karşılanır. Ancak sigorta şirketleri zaman zaman eksik ödeme yapmakta veya bu bedeli hiç ödememektedir. Bu durumda, eksik kalan kısmın tahsili için yargı yoluna başvurmak gerekebilir.

3. Araç Mahrumiyeti ve Kazanç Kaybı

Kaza sonrası araç tamirdeyken kullanılamayan süre boyunca yaşanan mağduriyet, araç mahrumiyeti tazminatı kapsamında değerlendirilir. Bu tazminat:

• Günlük araç kiralama bedeli üzerinden hesaplanır.
• Araç ticari amaçla kullanılıyorsa, işletmenin ortalama günlük kazancı da ayrıca tazmin edilebilir.

Ancak dikkat edilmelidir ki; araç mahrumiyeti ve ticari kazanç kaybı, Zorunlu Trafik Sigortası kapsamında değildir. Bu nedenle bu zararların tahsili, doğrudan kazaya sebep olan sürücü ve işleten kişilere yöneltilmelidir.

4. Kimler Talep Edebilir? Kimler Sorumludur?

• Hasar bedeli ve değer kaybı: Genellikle aracın sahibi tarafından talep edilir.
• Araç mahrumiyeti ve kazanç kaybı: Aracı fiilen kullanan kiracı veya işletme sahibi de bu zararlar için talepte bulunabilir.

Tüm bu kalemlerden, kazaya kusuruyla sebep olan sürücü doğrudan sorumludur. Sürücüyle birlikte aracın işleteni de müteselsil (toplu) sorumlu tutulur. Ayrıca, Zorunlu Trafik Sigortası kapsamındaki zararlar için sigorta şirketi de sorumludur. Ancak sigorta şirketinin sorumluluğu poliçede belirtilen teminat limitiyle sınırlıdır. Teminatı aşan zararlar için sürücü ve işletenin sorumluluğu devam eder.

5. Hukuki Süreçte Dikkat Edilmesi Gerekenler

Trafik kazaları sonucunda doğabilecek maddi zararlar; araç sahipleri, kiracılar, işletmeler ve hatta yayalar açısından farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bu nedenle:

• Her zarar kalemi dikkatle değerlendirilmelidir.
• Sigorta şirketlerine yapılan başvurular yazılı ve belgeli olmalıdır.
• Zararın tam ve doğru hesaplanması için bilirkişi raporu alınması gerekebilir.
• Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurular, yargı yoluna göre daha kısa sürede sonuçlanabilmektedir.

Hukuki sürecin en sağlıklı şekilde yürü